ศาลหลักเมืองตั้งอยู่ติดกับคูน้ำด้านเหนือของวัดมหาธาตุ เป็นสิ่งก่อสร้างขนาดเล็ก ตั้งอยู่เดี่ยวๆ มีลักษณะเป็นฐานอาคารรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสยกพื้นสูง มีบันไดทางขึ้นด้านทิศตะวันออก ด้านบนมีฐานบัวก่อด้วยอิฐรองรับเสาแปดเหลี่ยมทำด้วยศิลาแลง แต่เดิมน่าจะมีเครื่องบนทำด้วยไม้และหลังคามุงกระเบื้อง ปัจจุบันชำรุดหายไป ขนาดของฐานกว้างด้านละ 3 เมตร สูง 1.50 เมตร
โบราณสถานที่เข้าใจว่าเป็นศาลหลักเมืองสุโขทัยนี้ มาจากข้อสันนิษฐานที่ปรากฏในพระราชนิพนธ์ “เที่ยวเมืองพระร่วง” โดยกล่าวไว้ว่า “แต่ทางทิศเหนือวัดมหาธาตุ ริมวัดที่เรียกกันว่า วัดชนะสงครามนั้น มีสถานอันหนึ่งซึ่งราษฎรเรียกว่าศาลกลางเมือง ได้แต่งให้พระวิเชียรปราการไปตรวจดูก่อน บอกว่าเข้าใจว่าจะเป็นหลักเมือง”
|